Wanneer de kalveren restrictief worden gevoerd (< 10 l melk per dag) en de temperatuur langdurig onder de 5-10 °C valt moeten de voerprogramma's worden aangepast en moet er meer melk worden gevoerd. Eerst is een verhoging van ca. 10% voldoende. Bij temperaturen onder het vriespunt worden echter verhogingen van 20-30% aangegeven.

• Bij het voeren met de MelkTaxi in emmers kan men de hoeveelheid melk eenvoudig verhogen of een derde maaltijd, bijvoorbeeld in de middag, toevoegen.
• Aan de drinkautomaten zijn verhogingen van de hoeveelheid eenvoudig mogelijk met een gewijzigde drinkcurve.
• In plaats van de hoeveelheid kan men ook de concentratie van MAT verhogen. Daarbij dient er echter op gelet te worden dat de concentratie, afhankelijk van de MAT-kwaliteit niet te hoog moet zijn om problemen met de spijsvertering te voorkomen. Als grenzen mogen hier de 15-16% droge substantie in de drank niet worden overschreden. De fabrikant van de MAT verstrekt ten aanzien hiervan nadere specificaties.

Wanneer er al ad libitum wordt gevoerd, is een verhoging van de hoeveelheid niet nodig. De kalveren nemen wat ze nodig hebben.

Bij strenge vorst wordt het echter problematisch. Wanneer de speen of zelfs de hele emmer bevriest, kunnen de kalveren geen melk opnemen. Daarom moet men tijdens deze dagen ook een derde maaltijd inplannen en de emmers verwijderen zodra die gevaar lopen op te bevriezen. Alleen de extra inspanning om de bevroren melk te verwijderen kan al enorm zijn.

Bij de ad-libitum-dranken zijn de kalveren gewend aan koude melk. De melktemperatuur is dan niet bijzonder belangrijk.

Bij gerantsoeneerde dranken dient echter een toereikende temperatuur van minstens 35 °C, beter 38-39 °C behouden blijven. De volgende maatregelen kunnen daarbij helpen:

• De melk in de MelkTaxi een paar graden warmer roeren. Met name wanneer de drinkemmers koud zijn moet een temperatuurdaling bij het vullen in de emmer worden gecompenseerd.
• Tijdens het transport in de MelkTaxi moet het deksel gesloten blijven. Door een geopend deksel gaat erg veel energie verloren. Bij extreme temperaturen < -10 °C moet ook de MelkTaxi-deken worden gebruikt om afkoeling van de melk tijdens het voeren te verminderen.
• De warmte in de melk blijft ook duidelijk langer behouden met een deksel op de speenemmer in plaats van een open emmer.
• Bij de drinkautomaten moeten de melkslangen geïsoleerd worden. Bij zeer lange melkleidingen (> 5 m) kan een tracé verwarming uitkomst bieden. Hierbij is temperatuurcontrole echter wel belangrijk. Want wanneer de kabel te sterk verwarmt is het mogelijk dat de melk in de slang te warm wordt!

Vroege colostrum is niet alleen belangrijk voor de immuniteit van de kalveren. Ze voorziet het pasgeboren kalf naast waardevolle antilichamen ook van veel energie en andere belangrijke voedingsstoffen. Dat is erg waardevol, want pasgeboren kalveren hebben maar ca. 3-4% vetreserves. Deze energiebronnen zijn in de winter binnen 12-24 uur op. Daarom is naast de eerste maaltijd die voor het opbouwen van de immuniteit binnen max. 2 uren gegeven moet worden ook een tweede biestmelk maaltijd na ca. 12 uren, met name in de winter, erg belangrijk.

Naast de melk is de opname van kracht- en ruwvoer een andere mogelijkheid om de kalveren van meer energie te voorzien.

In de winter is het nog belangrijker dat de kalveren krachtvoer, hooi en kuilvoer graag vreten. Vochtig kuilvoer kan bij vorst bevriezen en mag niet worden verstrekt! Ook het krachtvoer moet indien mogelijk vorstvrij worden opgeslagen en dagelijks vers worden verstrekt.

Er dient echter rekening mee te worden gehouden dat de krachtvoeropname van jonge kalveren te gering is. Pas na 4-5 weken beginnen de kalveren meer droogvoer te vreten. En het verhogen van de hoeveelheid krachtvoer is pas echt veelbelovend in de speenfase.

Daarom kan extra energie alleen via meer melk betrouwbaar worden aangeboden.

In de winter bestaat het gevaar dat dranken met water bevriezen. Ook de waterbakken aan de kalverhokken bevriezen zodat er bij vorst vaak überhaupt geen water beschikbaar is.

Water is echter absoluut noodzakelijk wanneer de opname van kracht- en ruwvoer moet worden gestimuleerd. De zich nieuw ontwikkelende pens heeft water nodig, zodat er zich een stabiele bacteriepopulatie kan ontwikkelen. Schattingen gaan ervan uit dat voor elke kilogram krachtvoeropname minimaal 4 l water moet worden opgenomen. Bovenop de melkmaaltijd!

Om te zorgen dat kalveren water graag opnemen moet het aangenaam op temperatuur zijn. Daarom kan het in de winter nuttig zijn om warm water (ca. 20-30 °C) aan te bieden. Dat kan met de MelkTaxi in een emmer worden gevuld of in kalvergroepen via elektrisch verwarmde drinkbakken met vlotters worden verzorgd.

Een andere reden om voorverwarmd water aan te bieden is het feit dat het kalf het koude water met de eigen lichaamswarmte moet verwarmen. Deze energie is dan niet beschikbaar voor de groei.

Het pasgeboren kalf komt uit een omgeving van 38 °C in het lichaam van de moeder. De koudeschok na de geboorte is dus enorm! In de winter is het daarom belangrijk dat het kalf door de moeder of de boer snel wordt afgewreven en gedroogd. Een nat kalf verliest zeer veel energie – anders dan een droog kalf! Dit heeft met name een grote impact na een zware bevalling wanneer de moederkoe en het kalf erg gestresst zijn!

Gebruik bij het handmatig afdrogen van het kalf een grote badstof handdoek. Wrijf het kalf intensief droog en zorg ervoor dat de haren rechtop gaan staan dan heeft het kalf daarna al een bepaalde warmte-isolatie beschikbaar.

Natuurlijk zorgt een droog en rijkelijk gestrooid hok voor extra warmtebescherming.

Onderkoelde kalveren kunnen met warmtelampen, in speciale warmteboxen of zelfs in kleine verwarmde ruimtes weer worden opgepept. Ze mogen pas in de individuele boxen worden geplaatst wanneer ze volledig zijn opgedroogd.

In bijzondere noodgevallen, dat wil zeggen bij sterk onderkoelde kalveren moet er zelfs gebruik worden gemaakt van een bad met warm water (max. 38 °C!), om de lichaamstemperatuur van het kalf snel weer op een normaal niveau te brengen.

Kalverdekken besparen ca. 20-30% aan energie en kunnen daarom als alternatief voor verhoogde hoeveelheden melk worden gebruikt. De dekken zijn met name bij jonge kalveren erg nuttig omdat ze de rug verwarmen. Er is aangetoond dat de longen van pasgeboren kalveren ca. 2-3 weken nodig hebben om zich volledig te ontwikkelen. De “ventilatie” van de longen begint van bovenaf en leidt naar onderen. Dat wil zeggen dat de kalverdekken het gevoelige gebied van de longen onder de rug goed beschermen.

Uit een vergelijkend onderzoek aan de Harpers University[1] in Groot-Brittannië bleek dat de kalveren door kalverdekken meer toenamen in gewicht met een betere gezondheid. Bovendien is de voeromzetting van de dieren beter en dalen de totale kosten per dag voor de opfok en de gewichtstoename per kg.

Daarom moeten kalverdekken bij alle kalveren in de leeftijd van 3-4 weken worden gebruikt zodra de temperaturen onder de 10 °C dalen. Als referentiepunt zou men kunnen zeggen: zodra de mens een winterjas nodig heeft, moet men kalveren dit comfort ook gunnen. Wanneer de temperaturen weer stijgen en de kalveren onder het dek zweten moeten het weer worden verwijderd. Dat kan ook het geval zijn wanneer de kalveren meer krachtvoer opnemen en de activiteit van de pens en daarmee de eigen warmteproductie stijgt. Men moet dus controleren of de dekken bij kalveren in de leeftijd van meer dan 4-5 weken nog nuttig zijn.

Bij de kalverdekken moet in ieder geval van een goede pasvorm van het dek sprake zijn. Ze moeten wasbaar zijn en moeten uiterlijk bij het overgaan naar een ander kalf op minimaal 30 °C worden gewassen.

Oorwarmers bij kalveren zien er bijzonder apart uit. Waar echter in Europa veel om wordt gelachen is in delen van Noord-Amerika een zeer goede oplossing om het bevriezen van de oren van kalveren te voorkomen. Omdat de opstaande oren een groot oppervlak hebben en aan de andere kant weinig bescherming door huid en haren bieden, zijn ze vaak het eerste lichaamsdeel dat daadwerkelijk te maken krijgt met bevriezingen.

[1] Simon P. Marsh et.al, 2014, “Evaluation of calf coats (Holm & Laue) on the performance and health of artificially reared winter born beef calves to 12 weeks”

Met name in de eerste 2-3 levensweken liggen kalveren ca. 90% van hun tijd. Daarom is strooien erg belangrijk. Vooral in het koude seizoen.

Met veel stro in de kalverbox kunnen de dieren zelf een nest maken en zich zo beschermen tegen de kou. Het is belangrijk dat het strooisel droog is. Contact met vochtig stro of een compacte stromat koelen het lichaam van het kalf sterk af en beiden zijn niet geschikt voor het maken van een nest. Drainage of gierafvoer onder de kalverhokken helpen om het strooisel droog te houden.

Er is gebleken dat een basis van houtspaanders of zaagsel met niet te kort gehakseld stro als toplaag een ideale combinatie is.

De controle op voldoende strooisel kan men aan de hand van de strooi-index (Nesting-Score) uitvoeren. Er zijn drie situaties te onderscheiden:

1. Score 1: Het kalf ligt op het strooisel. Alle ledematen zijn te zien.
2. Score 2: Het kalf ligt voor een deel in het strooisel. Klauwen en gewrichten zijn verzonken in het stro, poten zijn echter nog te zien.
3. Score 3: Het kalf licht diep in het stro, de poten zijn niet meer te zien.

In de winter moet Score 3 bij alle kalveren zijn bereikt. In de zomer gaat de voorkeur echter uit naar Score 1, om hittestress te voorkomen. Lees hiervoor ook het blog “Het wordt heet, heet baby!”

Veel goed strooisel zorgt er ook voor dat de kalveren schoon blijven. Een vuile en plakkerige huid heeft maar een geringe isolerende werking.

Vooral in de winter hebben kalveren voldoende frisse lucht nodig. Bij kou zijn de kalveren blootgesteld aan stress en mogen ze niet extra belast worden door schadelijke stoffen of bacteriën in de lucht.

Lage temperaturen betekenen echter ook dat men zal proberen om de ventilatie tot een minimum te verlagen om te sterk afkoelen van de kalverstal te voorkomen.

Met de hierboven beschreven maatregelen kunnen kalveren ook lage temperaturen tot -20 °C goed doorstaan. Kalveren zijn echter erg gevoelig voor tocht. Dat moet in ieder geval worden voorkomen! In een gesloten kalverstal ontstaat tocht door slecht geregelde ventilatie, in buitenklimaatstallen of kalverhokken door de wind die in het liggedeelte van de kalveren blaast.

Daarom dienen de volgende maatregelen in de stal te worden genomen:

• Bij mechanische ventilatie met buizen of ventilatoren moeten weerstations de toevoer en afvoer van lucht regelen.
• Kalvernesten of zijdelingse scheidingswanden onderbreken ongewenst luchtstromingen. Let op: Ze hinderen in ieder geval de luchtstromingen van buizen e.d.
• Individuele of groepsboxen met kalverhok of iglo (buiten maar ook binnen) bieden maximale bescherming in het liggedeelte.
• Kalverhokken of -iglo's buiten hebben een eenvoudige overkapping nodig (zoals de CalfGarden of de IgloVeranda). Dat creëert een bijzonder microklimaat voor de kalveren, houdt het strooisel droog en zorgt voor een aangename en beschutte werkplek.
• De uitlijning van de opening van de iglo dient zo te worden uitgevoerd worden, dat noch de hoofd windrichting (bijvoorbeeld west-noord-west) maar ook typische winterse weersomstandigheden (bijvoorbeeld noord-oost) niet in de iglo blazen.
• Zijdelingse windbrekers (hetzij op het niveau van de roosters of door dichte hekken en heggen). Zorgen voor een verminderde belasting van de kalveren door de wind in het liggedeelte.

Geen enkele nog zo goed bedoelde tip of geen enkele doordachte werkroutine brengt niets wanneer in de winter veel factoren samenkomen die het onmogelijk maken om zich adequaat om de kalveren te bekommeren. Wanneer de stroom langer uitvalt, de waterleidingen bevriezen of extreme sneeuwval ervoor zorgt, dat men niet meer bij de kalveriglo’s kan komen zonder eerst twee uur sneeuw te ruimen en waterleidingen te ontdooien, is een goede verzorging van de kalveren vaak niet mogelijk.

Maak daarom vooraf al een plan voor noodgevallen wat precies beschrijft wie in een crisisgeval wanneer wat moet doen. Definieer precies op welke ondersteuning uw team een beroep kan doen. Maak telefoonlijsten, plattegronden voor hulpmateriaal en eerstehulp. Maar bestel ook tijdig zaken als strooizout, bezems en scheppen, voldoende voerreserves (min. 2 weken voorraad), medicijnen, kalverdekken, etc. Zorg ervoor dat uw belangrijkste machines goed onderhouden, volgetankt en gebruiksklaar zijn.

P.S.: Deze tip geldt natuurlijk voor het hele bedrijf en moet gezamenlijk als team worden uitgevoerd!