Het voeren van het kalf begint meteen in het eerste levensuur. Het hoogwaardige colostrum voorzien het kalf naast de immunoglobulines ook van voldoende energie, eiwit en minerale stoffen.

Omdat het kalf met erg weinig energiereserves ter wereld komt, geldt bij de hoeveelheid: Zoveel als mogelijk is! Dat kan gemiddeld 10% van het lichaamsgewicht in de eerste maaltijd zijn. Dat wil zeggen 3-4 liter! Dat is in eerste instantie voor de immunisatie, maar ook voor de voeding van het kalf belangrijk.

En daarmee zijn we al bij de vraag der vragen aangekomen: Wat ga ik ze te drinken geven? Volle melk of kunstmelk? Beide soorten voer hebben voor- en nadelen, die hier niet verder worden uitgewerkt. Maar één ding staat vast: wanneer er met voerprogramma's met hoge hoeveelheden melk (d.w.z. > 10 l melk per dag tot aan ad libitum) moet worden gewerkt, moet er een zeer goed verteerbare melk worden gebruikt. Dat is in de regel volle melk of hoogwaardige kunstmelk (minimum magere melkgehalte 40%). Dat geldt met name bij jonge kalveren.

Omdat in de eerste dagen colostrum of transitiemelk wordt gevoerd, is het raadzaam om minimaal ook in de eerste 2-3 weken verder volle melk te voeren.

De eisen aan het succesvol voeren van volle melk hebben we al uitvoerig beschreven in het blog “De H&L volle melkstory”.

Bij het voeren van kunstmelk dient u ook nog een paar fundamentele punten in acht te nemen:

• Vermijd te lage en te hoge concentraties melkvervangers!

Wanneer u minder dan 120 g MAT/l voert, bestaat er kans op verteringsproblemen omdat het eiwit niet goed stolt in de lebmaag. Bij concentraties van meer dan 160 g/l kan het zijn dat enkele melkvervangers niet goed oplossen en/of dat een te hoge osmolariteit in de gemengde melk tot onstekingen in de maag-/darmslijmvliezen leiden. Concentraties van 130 g/l tot 150 g/l drank zijn optimaal!

• Let op de mengaanbeveling van de fabrikant van de kunstmelk

Er wordt veel gediscussieerd of de concentraties kunstmelk betrekking hebben op gram op éénliter kant-en-klare drank of één liter water. Dat is een enorm verschil van maximaal 15% energiedichtheid! Helaas wordt er bij conventionele mengaanbevelingen altijd nog vanuit de kant van de toepassing gedacht: d.w.z. de aanbeveling “gram per liter water” zegt alleen hoe de melk moet worden aangeroerd en niet hoe deze aan het kalf moet worden gevoerd.

Daarom is het beter om het over % droge stof (% DS) te hebben. Daardoor wordt de dichtheid van de voedingsstof in de eindmelk duidelijk gedefinieerd. In dit blogartikel richten we ons bij de concentratie op gram per liter einddrank!

Belangrijk: houd er rekening met dat de concentratie kunstmelk die u op de CalfExpert instelt betrekking heeft op de kant-en-klare gemengde melk: de instelling 150 g kunstmelkconcentratie betekent 15% DS in het melkmengsel.

Vaak worden kalveren nog steeds restrictief gevoerd met melk. Daarmee staat de melkveehouderij alleen in de landbouw. Bij geen enkele andere diersoort worden de nakomelingen beperkt in hun voeropname. De in sommige gevallen nog heersende overtuiging dat het krap aanbieden van melk de kalveren stimuleert om eerder ruwvoer op te nemen, is in de wetenschap en in de praktijk veelvuldig weerlegd.

Tegenwoordig weten we ook dat door de metabolische programmering een betere levensproductie van goed verzorgde dieren te verwachten valt en dat daardoor betere economische resultaten kunnen worden bereikt op de lange termijn. Hier moet men echter niet aan de verkeerde kant bezuinigen.

Vandaar de oproep:

Voer altijd voldoende melk!

Als onderste benodigde hoeveelheid moet u 12-15% van het lichaamsgewicht aanhouden. Dat wil zeggen dat een kalf met een lichaamsgewicht van 50 kg niet minder dan 6 l melk per dag moet krijgen. Bevredigende groeipercentages en een betere gezondheid bereikt u met meer melk (ca. 15-20% van het lichaamsgewicht). Na ca. 6 weken kunt u in kleine stapjes beginnen met het verminderen van de drank. Wij adviseren om kalveren tot een leeftijd van 10-12 weken melk te voeren.

In principe moet u nu kiezen voor één van de twee basismanieren van voeren:

1. Het restrictief voeren
2. Het metabolisch voeren met hoeveelheden melk die hoger zijn dan de theoretische verstrekking van voedingsstoffen zou vereisen.

Het restrictief voeren realiseert gemiddelde groeiprestatie tegen geringe kosten, terwijl het metabolisch voeren het prestatiepotentieel van uw kalveren zal benutten. Dan stijgen echter de voerkosten.

Een conventionele voercurve bestaat uit 3 verschillende fases:

1. De beginfase in de eerste 1-2 levensweken
2. De daarop aansluitende plateaufase tot ca. 5-6 levensweken
3. De uiteindelijke speenfase tot aan het volledig afwennen van de melk.

De opzet van deze fasen kan van bedrijf tot bedrijf sterk verschillen. In de volgende paragraven geven daarom alleen aanbevelingen die u voor uw bedrijf individueel kunt aanpassen en indien nodig met uw voeradviseur kunt bespreken.

Een kalf dat 40-50 kg zwaar is heeft, bij een dagelijkse toename van 400 g een energiebehoefte van 14-16 MJ ME. Dat kan worden gewaarborgd door 5-6 l volle melk of 800-1.000 g kunstmelk per dag. Maar jonge kalveren drinken vaak aarzelend en langzaam en moeten daarom gewetensvol worden getraind zodat ze genoeg energie opnemen.

In een restrictieve drankcurve zou men bijv. 6 l melk gedurende een periode van 7 dagen kunnen voeren en de hoeveelheid drank dan langzaam verhogen, zodat de kalveren na 14 dagen 8 l melk zouden krijgen.

Na 2-3 weken is het kalf in de gelegenheid om meer melk te drinken.

In de restrictieve drankcurve zou men bijv. 8 liter per dier en dag voeren en deze voorraad tot aan het spenen handhaven.

Voor dagelijkse toenames van 800 tot 1.000 g zijn bij een kalf van 50 kg ca. 22 MJ ME nodig. Dat betekent min. 9 l volle melk of 1.500 g kunstmelk. Daarom worden bij de metabolische dranken vaak hoeveelheden van meer dan 10 l tot aan de ad libitum-opname ingesteld. Bij het drinken uit de emmer en tweemaal voeren is dit maximaal 15-18 liter, omdat de emmers slechts een inhoud van 9 liter hebben. Op de drinkautomaten kan men hoge hoeveelheden drank erg goed instellen, terwijl door middel van de hoeveelheid per bezoek (zie onder) de opname van de drank in kleine porties kan worden opgedeeld.

Wanneer men aan de automaat niet uitdrukkelijk ad libitum wil voeren, kan men een dagelijkse hoeveelheid van bijv. 12 liter instellen. Met een verhoogde concentratie kunstmelk van bijv. 150 g/l drank krijgt het kalf dan altijd tot 1.800 g kunstmelk per dag!

De duur van de plateaufase moet gebaseerd zijn op de krachtvoeropname van de kalveren. Zodra de dieren voldoende droogvoer opnemen om de ontbrekende energie uit de melk te compenseren, kan met het spenen worden begonnen. Uitvoerige informatie hierover vindt u in ons blogartikel “Powerfood voor kalveren”.

Als vuistregel kan men zeggen, dat bij een krachtvoeropname van 1 kg per dag met het langzaam spenen kan worden begonnen. Het vaststellen hiervan is lastig in de groepshuisvesting. Daarom wordt in de regel gespeend volgens de leeftijd.

Omdat het spijsverteringssysteem van het kalf slechts langzaam aan het gebruik van vast voer kan aanpassen, dient het verminderen van de hoeveelheid melk over 4-6 weken plaats te vinden om groeistoornissen na het spenen te voorkomen.

In de restrictieve drankcurve kunt u bijv. op een leeftijd van 6 weken beginnen en over 4 weken spenen. Bij het drinken uit een emmer met de MelkTaxi zou u elke week 2 liter minder kunnen voeren. Bijbehorende markeringen op de hokken kunnen daarbij helpen.

Aangezien de registratie van de individuele krachtvoeropname bij groepshuisvesting in de praktijk moeilijk uitvoerbaar is, is de groei van de kalveren een goed alternatief gebleken om het ideale speenmoment te bepalen. Want, wanneer alle kalveren volgens de voercurve dezelfde hoeveelheid melk krijgen, maar enkele kalveren zich beter ontwikkelen dan de andere, valt deze extra groei zeer waarschijnlijk samen met een hogere opname van krachtvoer. Dus zijn hogere dagelijkse toenames een goede indicatie voor eerder spenen.

Voer niet te weinig en niet te veel melk in één maaltijd!

Voer minstens 2 liter melk per maaltijd. Bij geringe hoeveelheden per bezoek zijn de kalveren niet verzadigd en is hun zuigbehoefte niet bevredigd. Dit kan tot onrust en onderling zuigen leiden.

Let erop dat alle hoeveelheden per bezoek ongeveer even groot zijn:

• Goede verdeling: dagelijkse hoeveelheid: 8 l, hoeveelheid per bezoek 2 l; dat betekent 4 bezoeken van 2 l.
• Slechte verdeling: dagelijkse hoeveelheid 8 l, hoeveelheid per bezoek 2,5 l; dat betekent 3 bezoeken van 2,5 l en één bezoek van 0,5 l.

Beperk de opname van de melkmaaltijd tot maximaal 3 liter bij jonge kalveren (tot een leeftijd van 4 weken) en bij oudere kalveren tot maximaal 4 liter. Net als bij de samenstelling van het voer of de kunstmelkconcentratie moet u ook hier letten op langzame stijgingen. U kunt deze overgang bijvoorbeeld eenvoudig instellen in een curve van hoeveelheden per bezoek op de CalfExpert-drinkautomaten.

De in dit artikel beschreven metabolische voercurve is geen ad libitum-curve. De meeste kalveren zouden meer dan 12 liter drinken. Aan de drankautomaten kunnen echter hogere hoeveelheden worden geprogrammeerd. Dan dient er echter met ontbrekende afroephoeveelheden rekening te worden gehouden, die op de alarmlijst van de automaat verschijnen. De Holm & Laue CalfExpert houdt rekening met dit feit en alarmeert alleen wanneer de kalveren met hun melkconsumptie onder een kritische drempelwaarde terechtkomen.

Meer informatie over aanbevelingen ten aanzien van dranken bij ad libitum-dranken krijgt u in het volgende blogartikel.